Dinsdag bezocht ik Marc Mulders. Het gesprek dat begon in zijn woonkeuken zette zich voort in de tuin die hij rondom zijn huis en atelier heeft aangelegd, op landgoed Baest. De tuin, die hem altijd voor ogen staat wanneer hij schildert. Het grote schilderij in de deuropening van de stal die dienst doet als atelier was heel licht van kleur, als een veld vol zomerbloemen, met een suggestie van water, en bloemen die op tongen van vuur lijken.
Ik kwam om het nieuwe buitenatelier te zien, een paar weken eerder midden in de tuin geplaatst door medewerkers van ontwerper Piet Hein Eek. Mulders wil nog dichter bij de tuin komen dan hij al is, en wil schilderen terwijl hij omringd wordt door bloemen. In de ruimte, vier bij vier meter, drie wanden van hout en één van glas, spraken we ook over de beslotenheid van de cel waarin monniken miniaturen maken.
Donderdag schreef ik de slotalinea van het boek waar ik het afgelopen jaar aan gewerkt heb: Hortus Deliciarum, over het werk van Marc Mulders. De tuin, leitmotiv in het werk van Mulders, is ook de rode draad in het boek, waarin de thema's in zijn oeuvre als door een kaleidoscoop worden beschouwd. De afgelopen maanden heb ik me verdiept in de vele betekenissen van de tuin, in gesprekken met Mulders, in boeken, exposities, films. De tuinen van Monet, de Perzische miniaturen, de Hof van Eden en de islamitische voorstellingen van het paradijs, de lelies, tulpen, rozen, irissen en zonnebloemen op de doeken van Mulders, de bloemen van Erik Andriesse, de 'War Gardens' van Lalage Snow, de tuinarchitectuur van William Morris. Van bijzondere betekenis, ook voor Mulders, is de mystiek van de hortus conclusus, de 'besloten hof', een spiritueel gegeven dat is terug te voeren op het Hooglied en nog altijd te vinden is in het hart van kloostercomplexen.
Vrijdag bezocht ik Niels Broszat in zijn atelier in het Fort aan de Drecht bij Uithoorn. Het fort, met dikke zware muren, is omgeven door riet en water: geen tuin, maar wel een oase van ruimte en groen. Het was zonnig weer, aan de buitenmuur van zijn atelier hing hij zijn nieuwste doeken voor me op. Iconen schildert hij doorgaans, althans, een heel eigen en zeer eigentijdse variant daarop, maar nu had hij een ander middeleeuws onderwerp gevonden: de hortus conclusus.
Bij het schilderij Hortus conclusus vertelde hij dat hij zich bij het maken een vierkant perk in een ommuurde kloostertuin had voorgesteld, omzoomd door buxus, onderdeel van een het raster aan perken dat volgens de klassieke ordening is aangelegd rond de fontein in het midden. Iets van dat raster en die ommuring, maar dan fragmentarisch, is terug te zien in het zwart-witte werk, de hortus conclusus waarboven zich een wervelende stormlucht ontwikkelt.
Zaterdag sloeg ik de krant open en zag een foto van de kloostertuin bij de Domkerk in Utrecht. Een tuin waar ik in een zo vaak doorheen wandelde, als kind al, over de eeuwenoude gladde stenen vloer van het ambulatorium, en later toen ik er in de buurt werkte liep ik er in mijn lunchpauze nog wel eens naartoe. Een oase van stilte in het hart van de stad, met het zachte klateren van de fontein in het midden als enige geluid. Nu zag ik in de foto ook de tuinen van Mulders en de hortus conclusus van Broszat.
Het boek Hortus Deliciarum, over het werk van Marc Mulders zal verschijnen bij uitgeverij Lecturis in februari 2020.
Meer informatie over het werk van Niels Broszat vind je op zijn website.