Vanmiddag was ik in het bos. Het was drukkend warm, de lucht nog vochtig van de gestage regen van de ochtend. Ik zocht een goede verstopplek voor een plastic kist met chocolademunten en speelgoedslangen, de schat voor een kinderfeestje. Ik vond een beuk met vijf stammen en stopte de kist weg onder een paar inderhaast bij elkaar geraapte vermolmde takken. Een kikker sprong weg voor mijn voeten, muggen wolkten om mij heen en staken mij in mijn armen en nek. Halsoverkop ging ik terug, en ik waarschuwde de kleine schatzoekers, voor ik hen het bos in stuurde, dat de schat bewaakt werd door agressieve muggen.
Een week eerder keek ik, niet gehinderd door mensonvriendelijke insecten, naar een ander bos, bij kunstinstelling Marres in Maastricht. Daniel Steegmann Mangrané filmde op 8mm film het Atlantisch Woud in het zuidwesten van Brazilië. Door een ingenieus ophangsysteem filmt de camera de bladeren, stengels, stammen, bodem en insecten in een schijnbaar willekeurige beweging, voortdurend draaiend en kantelend. Af en toe komt de constructie zelf in beeld. De trage aandacht van de camera sloeg wel op mij over, daar op die donkere zolder in het oude Maastrichtse huis waar Marres in gevestigd is.
De film, Spiral Forest, is ook online te bekijken. Wat je mist als je deze video op je tablet of telefoon kijkt (en waarom ik nu al weet dat je die na een minuut of drie, hooguit, weer weg zal klikken): het analoge beeld, het ratelen van de projector, het zien van de snel draaiende spoelen als je achterom kijkt. En, als je bij Marres bent, heb je vóór het zien van Spiral Forest in andere ruimtes al door een aangelegd kunstmatig stuk regenwoud gelopen, en in een grote lege zaal het geluid gehoord van een tropische hoosbui. Waardoor je zintuigen al wakker gemaakt zijn voor het kijken.
Er zijn meer kunstenaars die met film of video het bos ingaan, en ik moet zeggen dat dat vaak beelden oplevert die me aantrekken. Het geluidloos bewegen door een bos, steeds dieper er in verdwijnen, heeft iets magisch. En er naar kijken in de comfortabele, klimaatgecontroleerde omgeving van een museum, zonder muggen, is wel zo prettig.
Ik denk bijvoorbeeld aan een ronduit magisch werk van David Claerbout dat ik een tijd geleden bij De Pont zag: Travel (1996-2013). Ook hier geldt: vanaf je tabletscherm mis je de theatrale setting, de verduisterde ruimte met de levensgrote projectie waar je ingezogen wordt. Totaal anders dan Steegmann Mangrané werkt Claerbout met computer-gegenereerde beelden: van een park vloeit het beeld over naar een Europees bos, en gaat vervolgens naadloos over in het Amazonewoud. De mysterieuze sfeer wordt er door zijn kunstmatige aanpak overigens bepaald niet minder om.
Een veel kleiner werk, waar ik ook lang naar heb staan kijken, is VV.Movi van Eelco Brand (2017) Een soort vuurvliegje leidt je blik langs planten, die verschijnen, oplichten en weer verdwijnen, in een schijnbaar eindeloze, trage wandeling van je blik.
De expositie Dreaming Awake, met daarin Spiral Forest van Daniel Steegmann Mangrané, is nog te zien t/m 3 juni bij Marres.